Zihinsel Hastalık
Zihinsel Hastalık
Genel bilgiler
Akıl sağlığı bozuklukları olarak da adlandırılan akıl hastalığı, ruh halinizi, düşüncenizi ve davranışınızı etkileyen çok çeşitli akıl sağlığı koşullarını ifade eder. Akıl hastalığına örnek olarak depresyon, kaygı bozuklukları, şizofreni, yeme bozuklukları ve bağımlılık davranışları verilebilir.
Birçok insan zaman zaman zihinsel sağlık sorunları yaşar. Ancak, devam eden belirtiler ve semptomlar sık sık strese neden olduğunda ve işlev görme yeteneğinizi etkilediğinde, bir akıl sağlığı sorunu bir akıl hastalığı haline gelir.
Akıl hastalığı sizi perişan edebilir ve okul, iş ya da ilişkiler gibi günlük yaşamınızda sorunlara neden olabilir. Çoğu durumda, semptomlar ilaçlar ve konuşma terapisi (psikoterapi) kombinasyonu ile yönetilebilir.
Zihinsel hastalık belirtileri
Akıl hastalığının belirtileri ve semptomları, bozukluğa, koşullara ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. Akıl hastalığı belirtileri duyguları, düşünceleri ve davranışları etkileyebilir.
Belirti ve semptom örnekleri şunları içerir:
• Üzgün veya üzgün hissetmek
• Karışık düşünme veya konsantre olma yeteneğinde azalma
• Aşırı korku veya endişe ya da aşırı suçluluk duygusu
• İnişli çıkışlı aşırı ruh hali değişiklikleri
• Arkadaşlardan ve etkinliklerden geri çekilme
• Belirgin yorgunluk, düşük enerji veya uyku sorunları
• Gerçeklikten kopma (sanrılar), paranoya veya halüsinasyonlar
• Günlük sorunlarla veya stresle baş edememe
• Durumları ve insanları anlama ve bunlarla ilişki kurma sorunları
• Alkol veya uyuşturucu kullanımıyla ilgili sorunlar
• Yeme alışkanlıklarında büyük değişiklikler
• Cinsel dürtü değişiklikleri
• Aşırı öfke, düşmanlık veya şiddet
• İntihar düşüncesi
Bazen bir akıl sağlığı bozukluğunun belirtileri, mide ağrısı, sırt ağrısı, baş ağrıları veya diğer açıklanamayan ağrılar gibi fiziksel problemler olarak ortaya çıkar.
Ne zaman doktora görünmeli
Akıl hastalığına dair herhangi bir belirti veya semptomunuz varsa, birinci basamak sağlık hizmeti sağlayıcınıza veya bir akıl sağlığı uzmanına görünün. Akıl hastalıklarının çoğu kendi kendine düzelmez ve tedavi edilmezse akıl hastalığı zamanla kötüleşebilir ve ciddi sorunlara neden olabilir.
İntihar düşünceleriniz varsa
İntihar düşünceleri ve davranışları bazı akıl hastalıklarında yaygındır. Kendinize zarar verebileceğinizi veya intihara teşebbüs edebileceğinizi düşünüyorsanız hemen yardım alın:
• Birinci basamak sağlık hizmeti sağlayıcınızdan yardım isteyin.
• Yakın bir arkadaşınıza veya sevdiğiniz birine ulaşın.
• İnanç topluluğunuzdaki bir bakan, ruhani lider veya başka biriyle iletişime geçin.
İntihar düşüncesi kendi kendine iyileşmez - bu yüzden yardım alın.
sevilen birine yardım etmek
Sevdiğiniz kişi akıl hastalığı belirtileri gösteriyorsa, endişeleriniz hakkında onunla açık ve dürüst bir şekilde konuşun. Birini profesyonel bakım almaya zorlayamayabilirsiniz, ancak cesaretlendirebilir ve destek verebilirsiniz. Sevdiğiniz kişinin kalifiye bir ruh sağlığı uzmanı bulmasına ve randevu almasına da yardımcı olabilirsiniz. Randevuya birlikte gitmeniz bile mümkün olabilir.
Sevdiğiniz kişi kendine zarar verdiyse veya vermeyi düşünüyorsa, kişiyi hastaneye götürün veya acil yardım çağırın.
Zihinsel hastalığın nedenleri
Genel olarak akıl hastalıklarının çeşitli genetik ve çevresel faktörlerden kaynaklandığı düşünülmektedir:
• Kalıtsal özellikler. Akıl hastalığı, kan akrabalarında da akıl hastalığı olan kişilerde daha yaygındır. Bazı genler, bir akıl hastalığı geliştirme riskinizi artırabilir ve yaşam durumunuz bunu tetikleyebilir.
• Doğum öncesi çevresel maruziyetler. Rahimdayken çevresel stresörlere, iltihabik durumlara, toksinlere, alkole veya ilaçlara maruz kalmak bazen akıl hastalığıyla ilişkilendirilebilir.
• Beyin kimyası. Nörotransmiterler, beyninizin ve vücudunuzun diğer bölümlerine sinyaller taşıyan, doğal olarak oluşan beyin kimyasallarıdır. Bu kimyasalları içeren sinir ağları bozulduğunda, sinir reseptörlerinin ve sinir sistemlerinin işlevi değişir, bu da depresyona ve diğer duygusal durumlara yol açar.
Risk faktörleri
Bazı faktörler, aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir akıl hastalığı geliştirme riskinizi artırabilir:
• Ebeveyn veya kardeş gibi bir kan akrabasında akıl hastalığı öyküsü
• Mali sorunlar, sevilen birinin ölümü veya boşanma gibi stresli yaşam durumları
• Diyabet gibi devam eden (kronik) bir tıbbi durum
• Kafaya şiddetli bir darbe gibi ciddi bir yaralanma (travmatik beyin hasarı) sonucu beyin hasarı
• Askeri çatışma veya saldırı gibi travmatik deneyimler
• Alkol veya keyif verici uyuşturucu kullanımı
• Çocuklukta istismar veya ihmal öyküsü
• Birkaç arkadaş veya birkaç sağlıklı ilişki
• Önceki bir akıl hastalığı
Akıl hastalığı yaygındır. Herhangi bir yılda yaklaşık 5 yetişkinden 1'i akıl hastalığına sahiptir. Akıl hastalığı, çocukluktan sonraki yetişkinlik yıllarına kadar herhangi bir yaşta başlayabilir, ancak çoğu vaka yaşamın daha erken dönemlerinde başlar.
Akıl hastalığının etkileri geçici veya uzun süreli olabilir. Ayrıca aynı anda birden fazla ruh sağlığı bozukluğunuz olabilir. Örneğin, depresyonunuz ve madde kullanım bozukluğunuz olabilir.
Zihinsel hastalığın istenmeyen yan etkileri
Akıl hastalığı, engelliliğin önde gelen bir nedenidir. Tedavi edilmeyen akıl hastalığı ciddi duygusal, davranışsal ve fiziksel sağlık sorunlarına neden olabilir. Bazen akıl hastalığıyla bağlantılı komplikasyonlar şunları içerir:
• Mutsuzluk ve hayattan alınan zevkin azalması
• Aile çatışmaları
• İlişki zorlukları
• Sosyal izolasyon
• Tütün, alkol ve diğer uyuşturucularla ilgili sorunlar
• Kaçırılan iş veya okul ya da iş veya okulla ilgili diğer sorunlar
• Hukuki ve mali sorunlar
• Yoksulluk ve evsizlik
• İntihar veya cinayet dahil olmak üzere kendine zarar verme ve başkalarına zarar verme
• Zayıflamış bağışıklık sistemi, bu nedenle vücudunuz enfeksiyonlara direnmekte zorlanır
• Kalp hastalığı ve diğer tıbbi durumlar
Zihinsel hastalığı önleme
Akıl hastalığını önlemenin kesin bir yolu yoktur. Bununla birlikte, bir akıl hastalığınız varsa, stresi kontrol altına almak, dayanıklılığınızı artırmak ve düşük benlik saygısını artırmak için adımlar atmak belirtilerinizi kontrol altında tutmanıza yardımcı olabilir. Bu adımları takip et:
• Uyarı işaretlerine dikkat edin. Belirtilerinizi neyin tetikleyebileceğini öğrenmek için doktorunuz veya terapistinizle birlikte çalışın. Semptomlar geri dönerse ne yapacağınızı bilmek için bir plan yapın. Semptomlarda veya nasıl hissettiğinizde herhangi bir değişiklik fark ederseniz, doktorunuzla veya terapistinizle iletişime geçin. Uyarı işaretlerini izlemek için aile üyelerini veya arkadaşlarınızı dahil etmeyi düşünün.
• Rutin tıbbi bakım alın. Özellikle kendinizi iyi hissetmiyorsanız, kontrolleri ihmal etmeyin veya birinci basamak sağlık hizmeti sağlayıcınıza ziyaretleri atlamayın. Tedavi edilmesi gereken yeni bir sağlık sorununuz olabilir veya ilaçların yan etkilerini yaşıyor olabilirsiniz.
• İhtiyacınız olduğunda yardım alın. Semptomlar kötüleşene kadar beklerseniz, ruh sağlığı koşullarının tedavisi daha zor olabilir. Uzun süreli idame tedavisi ayrıca semptomların nüksetmesini önlemeye yardımcı olabilir.
• Kendine iyi bak. Yeterli uyku, sağlıklı beslenme ve düzenli fiziksel aktivite önemlidir. Düzenli bir program sürdürmeye çalışın. Uyumakta güçlük çekiyorsanız veya diyet ve fiziksel aktivite hakkında sorularınız varsa, birinci basamak sağlık hizmeti sağlayıcınızla konuşun.