Siroz

Siroz

Genel Bilgiler

Siroz, hepatit ve kronik alkolizm gibi birçok karaciğer hastalığı ve durumunun neden olduğu karaciğer hasarlanmasının (fibrozis) geç bir aşamasıdır. Karaciğeriniz hastalık, aşırı alkol tüketimi veya başka bir nedenden dolayı her zarar gördüğünde kendini onarmaya çalışır. Bu süreçte skar dokusu oluşur. Siroz ilerledikçe, giderek daha fazla skar dokusu oluşur ve bu da karaciğerin işlevini zorlaştırır (dekompanse siroz). İlerlemiş siroz hayatı tehdit eder. Siroz tarafından yapılan karaciğer hasarı genellikle geri alınamaz. Ancak karaciğer sirozu erken teşhis edilir ve nedeni tedavi edilirse, daha fazla hasar sınırlanabilir ve nadiren tersine çevrilebilir.

Siroz belirtileri

Karaciğer hasarı genişleyene kadar siroz genellikle belirti veya semptom göstermez. Belirti ve semptomlar ortaya çıktığında şunları içerebilir:

• Tükenmişlik

• Kolayca kanama veya morarma

• İştah kaybı

• Mide bulantısı

• Bacaklarınızda, ayaklarınızda veya ayak bileklerinizde şişme (ödem)

• Kilo kaybı

• Kaşınan cilt

• Ciltte ve gözlerde sarı renk değişikliği (sarılık)

• Karnınızda sıvı birikmesi (asit)

• Cildinizdeki örümcek benzeri kan damarları

• Avuç içlerinde kızarıklık

• Kadınlar için menopoza bağlı olmayan adet görmeme veya adet görmeme

• Erkeklerde cinsel dürtü kaybı, meme büyümesi (jinekomasti) veya testis atrofisi

• Karışıklık, uyuşukluk ve geveleyerek konuşma (hepatik ensefalopati)

Ne zaman doktora görünmeli

Yukarıda listelenen belirtilerden veya semptomlardan herhangi birine sahipseniz doktorunuzla randevu alın.

Nedenleri

Çok çeşitli hastalıklar ve durumlar karaciğere zarar verebilir ve siroza yol açabilir.

Nedenlerden bazıları şunlardır:

• Kronik alkol kötüye kullanımı

• Kronik viral hepatit (hepatit B, C ve D)

• Karaciğerde yağ birikmesi (alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığı)

• Vücutta demir birikmesi (hemokromatoz)

• Kistik fibroz

• Karaciğerde biriken bakır (Wilson hastalığı)

• Zayıf biçimli safra kanalları (safra atrezisi)

• Alfa-1 antitripsin eksikliği

• Kalıtsal şeker metabolizması bozuklukları (galaktozemi veya glikojen depo hastalığı)

• Genetik sindirim bozukluğu (Alagille sendromu)

• Vücudunuzun bağışıklık sisteminin neden olduğu karaciğer hastalığı (otoimmün hepatit)

• Safra kanallarının tahribi (birincil biliyer siroz)

• Safra yollarının sertleşmesi ve skarlaşması (birincil sklerozan kolanjit

• Frengi veya bruselloz gibi enfeksiyon

• Metotreksat veya izoniazid dahil olmak üzere ilaçlar

Sirozun risk faktörleri

• Çok fazla alkol almak. Aşırı alkol tüketimi siroz için bir risk faktörüdür.

• Aşırı kilolu olmak. Obez olmak, alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı ve alkolsüz steatohepatit gibi siroza yol açabilecek durumlara yakalanma riskinizi artırır.

• Viral hepatite sahip olmak. Kronik hepatiti olan herkes siroz geliştirmez, ancak karaciğer hastalığının dünyadaki önde gelen nedenlerinden biridir.

Sirozun istenmeyen yan etkileri

Siroz komplikasyonları şunları içerebilir:

• Karaciğeri besleyen damarlarda yüksek tansiyon (portal hipertansiyon). Siroz, karaciğerdeki normal kan akışını yavaşlatır, böylece bağırsaklardan ve dalaktan karaciğere kan getiren damardaki basıncı artırır.

• Bacaklarda ve karında şişlik. Portal vende artan basınç bacaklarda (ödem) ve karında (asit) sıvı birikmesine neden olabilir. Ödem ve asit, karaciğerin albümin gibi belirli kan proteinlerini yeterince üretememesinden de kaynaklanabilir.

• Dalak büyümesi (splenomegali). Portal hipertansiyon ayrıca dalakta değişikliklere ve şişmeye ve beyaz kanın tutulmasına neden olabilir. Kanınızdaki azalmış beyaz kan hücreleri ve trombositler sirozun ilk belirtisi olabilir.

• Kanama. Portal hipertansiyon kanın daha küçük damarlara yönlendirilmesine neden olabilir. Ekstra basınçla gerilen bu küçük damarlar patlayarak ciddi kanamalara neden olabilir. Portal hipertansiyon özofagusta (yemek borusu varisleri) veya midede (mide varisleri) genişlemiş damarlara (varisler) neden olabilir ve hayatı tehdit eden kanamalara yol açabilir. Karaciğer yeterli pıhtılaşma faktörü üretemezse, bu da kanamanın devam etmesine katkıda bulunabilir.

• Enfeksiyonlar. Sirozunuz varsa, vücudunuz enfeksiyonlarla mücadelede zorluk yaşayabilir. Asitler ciddi bir enfeksiyon olan bakteriyel peritonite yol açabilir.

• Yetersiz beslenme. Siroz, vücudunuzun besinleri işlemesini zorlaştırabilir, bu da zayıflığa ve kilo kaybına neden olabilir.

• Beyinde toksinlerin birikmesi (hepatik ensefalopati). Sirozdan zarar görmüş bir karaciğer, sağlıklı bir karaciğer kadar kandaki toksinleri temizleyemez. Bu toksinler daha sonra beyinde birikebilir ve zihinsel karışıklığa ve konsantrasyon güçlüğüne neden olabilir. Zamanla, hepatik ensefalopati yanıtsızlığa veya komaya ilerleyebilir.

• Sarılık. Sarılık, hastalıklı karaciğer kanınızdan bir kan atığı ürünü olan yeterli bilirubini çıkaramadığında ortaya çıkar. Sarılık, cildin ve göz aklarının sararmasına ve idrarın koyulaşmasına neden olur.

• Kemik hastalığı. Sirozlu bazı kişiler kemik gücünü kaybeder ve daha fazla kırık riski altındadır.

• Karaciğer kanseri riskinde artış. Karaciğer kanseri gelişen kişilerin büyük bir kısmında önceden siroz vardır.

• Akut-kronik siroz. Bazı insanlar çoklu organ yetmezliği yaşarlar. Araştırmacılar artık sirozu olan bazı kişilerde bunun belirgin bir komplikasyon olduğuna inanıyorlar, ancak nedenlerini tam olarak anlamıyorlar.

Sirozu önleme

Karaciğerinizin bakımı için şu adımları uygulayarak siroz riskinizi azaltın:

• Sirozunuz varsa alkol almayın. Karaciğer hastalığınız varsa alkolden uzak durmalısınız.

• Sağlıklı diyetle beslen. Meyve ve sebzelerle dolu bitki bazlı bir diyet seçin. Tam tahılları ve yağsız protein kaynaklarını seçin. Yediğiniz yağlı ve kızarmış yiyeceklerin miktarını azaltın.

• Sağlıklı bir kiloda kalın. Aşırı miktarda vücut yağı karaciğerinize zarar verebilir. Obez veya fazla kiloluysanız, kilo verme planı hakkında doktorunuzla konuşun.

• Hepatit riskinizi azaltın. İğneleri paylaşmak ve korunmasız cinsel ilişkiye girmek, hepatit B ve C riskinizi artırabilir. Doktorunuza hepatit aşıları hakkında danışın.

Karaciğer sirozu riskiniz konusunda endişeleriniz varsa, riskinizi azaltabileceğiniz yollar hakkında doktorunuzla konuşun.