Ateroskleroz

Arterioskleroz / Ateroskleroz

Genel Bilgiler

Arterioskleroz ve ateroskleroz bazen aynı şeyi ifade etmek için kullanılır, ancak iki terim arasında bir fark vardır.

Arterioskleroz, kalpten vücudun geri kalanına (arterler) oksijen ve besin taşıyan kan damarları kalınlaştığında ve sertleştiğinde ortaya çıkar - bazen organlara ve dokulara kan akışını kısıtlar. Sağlıklı arterler esnek ve elastiktir. Ancak zamanla atardamarlardaki duvarlar sertleşebilir ve bu duruma genellikle atardamarların sertleşmesi denir.

Ateroskleroz, spesifik bir arterioskleroz türüdür.

Ateroskleroz, arter duvarlarının içinde ve üzerinde yağ, kolesterol ve diğer maddelerin birikmesidir. Bu birikime plak denir. Plak arterlerin daralmasına neden olarak kan akışını engelleyebilir. Plak ayrıca patlayarak kan pıhtılaşmasına neden olabilir.

Ateroskleroz genellikle bir kalp sorunu olarak kabul edilse de, vücudun herhangi bir yerindeki atardamarları etkileyebilir. Ateroskleroz tedavi edilebilir. Sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları aterosklerozu önlemeye yardımcı olabilir.

Aterosklerozun belirtileri

Hafif ateroskleroz genellikle herhangi bir semptom göstermez.

Ateroskleroz semptomları genellikle bir arter, organlara ve dokulara yeterli kan sağlayamayacak kadar daralıncaya veya tıkanıncaya kadar olmaz. Bazen bir kan pıhtısı kan akışını tamamen engeller. Pıhtı parçalanabilir ve kalp krizi veya felci tetikleyebilir.

Orta ila şiddetli ateroskleroz belirtileri, hangi arterlerin etkilendiğine bağlıdır. Örneğin:

• Kalp atardamarlarınızda ateroskleroz varsa, göğüs ağrısı veya basıncı (anjina) olabilir.

• Beyninize giden atardamarlarınızda ateroskleroz varsa, kollarınızda veya bacaklarınızda ani uyuşma veya güçsüzlük, konuşma güçlüğü veya konuşma bozukluğu, bir gözde geçici görme kaybı veya yüzünüzde kaslarda düşme olabilir. Bunlar geçici bir iskemik atak (GİA) sinyali verir. Tedavi edilmeyen bir GİA felce neden olabilir.

• Kollarınızdaki ve bacaklarınızdaki atardamarlarda ateroskleroz varsa, yürürken bacak ağrısı (klodikasyon) veya etkilenen bir uzuvda kan basıncının düşmesi gibi periferik arter hastalığı semptomlarınız olabilir.

• Böbreklerinize giden atardamarlarınızda ateroskleroz varsa, yüksek tansiyon veya böbrek yetmezliği gelişebilir.

Ne Zaman Doktora Görünmeli

Aterosklerozunuz olduğunu düşünüyorsanız, sağlık uzmanınızla konuşun. Ayrıca göğüs ağrısı (anjina), bacak ağrısı veya uyuşma gibi kan akışının olmamasından kaynaklanan erken belirtilere de dikkat edin.

Erken teşhis ve tedavi, aterosklerozun kötüleşmesini durdurabilir ve kalp krizi, felç veya başka bir tıbbi acil durumu önleyebilir.

Aterosklerozun Nedenleri

Ateroskleroz, çocukluk dönemi kadar erken başlayabilen, yavaş yavaş kötüleşen bir hastalıktır. Kesin nedeni bilinmiyor. Bir arterin iç tabakasında hasar veya yaralanma ile başlayabilir. Hasar şunlardan kaynaklanabilir:

• Yüksek kan basıncı

• Yüksek kolestorol

• Yüksek trigliseritler, kanda bir tür yağ (lipit)

• Sigara içmek veya tütün çiğnemek

• Diyabet

• İnsülin direnci

• Obezite

Bir arterin iç duvarı hasar gördüğünde, kan hücreleri ve diğer maddeler yaralanma bölgesinde toplanabilir ve arterin iç duvarında birikebilir.

Zamanla yağlar, kolesteroller ve diğer maddeler de kalp atardamarlarının iç duvarlarında birikir. Bu birikime plak denir. Plak arterlerin daralmasına neden olarak kan akışını engelleyebilir. Plak ayrıca patlayarak kan pıhtılaşmasına neden olabilir.

Risk faktörleri

Damar sertliği zamanla oluşur. Yaşlanma ateroskleroz için bir risk faktörüdür. Ateroskleroz riskini artırabilecek diğer şeyler şunlardır:

• Ailede erken kalp hastalığı öyküsü

• Sağlıksız beslenme

• Diyabet

• Yüksek kan basıncı

• Yüksek kolestorol

• Enflamasyonun bir belirteci olan yüksek C-reaktif protein (CRP) seviyeleri

Egzersiz eksikliği

• Obezite

• Uyku apnesi

• Sigara ve diğer tütün kullanımı

Aterosklerozun İstenmeyen Yan Etkileri Nelerdir?

 Hangi arterlerin daraldığına veya tıkandığına bağlıdır. Örneğin:

• Koroner arter hastalığı. Ateroskleroz kalbe yakın arterleri daralttığında, göğüs ağrısına (anjina), kalp krizine veya kalp yetmezliğine neden olabilen koroner arter hastalığı gelişebilir.

• Karotis arter hastalığı. Ateroskleroz beyninize yakın arterleri daralttığında karotis arter hastalığı gelişebilir. Bu, geçici bir iskemik atak (GIA) veya felce neden olabilir.

• Periferik arter hastalığı. Ateroskleroz, kollarınızdaki veya bacaklarınızdaki atardamarları daralttığında, kollarınızda ve bacaklarınızda periferik arter hastalığı adı verilen kan akışı sorunları gelişebilir. Bu, sizi sıcağa ve soğuğa daha az duyarlı hale getirerek yanık veya donma riskinizi artırır. Nadiren, kollara veya bacaklara kan akışının olmaması doku ölümüne (kangren) neden olabilir.

• Anevrizmalar. Ateroskleroz, vücudun herhangi bir yerinde meydana gelebilecek ciddi bir komplikasyon olan anevrizmalara da neden olabilir. Anevrizması olan çoğu insanın hiçbir semptomu yoktur. Anevrizma bölgesinde ağrı ve zonklama meydana gelebilir ve tıbbi bir acil durumdur. Bir anevrizma patlarsa, vücutta hayati tehlike oluşturan kanamalara neden olabilir.

• Kronik böbrek hastalığı. Ateroskleroz, böbreklere giden arterlerin daralmasına neden olabilir. Bu arterlerin daralması, yeterli miktarda oksijenden zengin kanın böbreklere ulaşmasını engeller. Böbrekler, atık ürünleri filtrelemeye ve fazla sıvıları gidermeye yardımcı olmak için yeterli kan akışına ihtiyaç duyar.

Önleme

Aterosklerozu tedavi etmek için önerilen aynı sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri de onu önlemeye yardımcı olur. Bu yaşam tarzı değişiklikleri, arterlerin sağlıklı kalmasına yardımcı olabilir:

• Sigarayı bırakmak

• Sağlıklı yiyecekler yemek

• Düzenli egzersiz yapmak

• Sağlıklı bir kiloyu korumak

• Sağlıklı bir kan basıncını kontrol etmek ve sürdürmek

• Sağlıklı kolesterol ve kan şekeri düzeylerini kontrol etmek ve sürdürmek

Anka Kalp Merkezi Ekibi tarafından hazırlandı.